Metabolik Hastalıklar

metabolik hastalıklar

Metabolik Hastalıklar Nedir?

İnsan vücudunda meydana gelen her değişim ve oluşan hastalığın belli başlı nedenleri vardır. Metabolik hastalıkların da ana sebebi, vücudun enerji üretimi ve kullanımı için gerekli biyokimyasal reaksiyonlarda yaşanan aksamalardır. Bu hastalıklar çoğu zaman yaşam kalitesini olumsuz etkiler.

 Metabolik Hastalıkların Nedenleri

Bu hastalıklar, hem genetik faktörlerden ötürü hem de çevresel faktörlerden ötürü meydana gelebilir. Metabolizma, canlıların yaşamlarını sağlıklı şekilde sürdürebilmeleri için gerekli olan reaksiyonlardır. Hücreler, vücuttaki besinlerden aldıkları maddeleri düzenli olarak parçalar ve vücut için enerji üretir. Bunun yanında hücre yenilenmesine ve atıkların vücuttan uzaklaştırılmasına da yardımcı olur. Metabolik rahatsızlıklar da, vücudun bu karmaşık sisteminin herhangi bir aşamasında meydana gelen sorunlardır. Bu noktada oluşan sorunlar yüzünden vücut bazı enzimleri üretmekte yetersiz kalabilir veya üretilen enzimler görevini yerine getiremez. Bu sorunun bir sonucu olarak bazı maddeler vücutta birikirken enerji üretimi de azalabilir veya tamamen duraksayabilir.

 En Sık Görülen Metabolik Hastalıklar

Metabolizma sorunlarının en bilinen örneği hiç şüphesiz diyabettir. Diyabet, vücudun kan şekeri seviyesini düzene sokan insülin hormonunu yeterince üretmemesi veya kullanamaması sonucu oluşur. Bu noktada TİP 1 diyabet genellikle çocukluk dönemlerinde ortaya çıkarken pankreasın insülin üretimini durdurmasıyla oluşur. Bunun yanında TİP 2 diyabet ise genellikle yetişkinlerde görülmekte ve insülin direnciyle ilişkili olmaktadır. Diyabet sorunu, metabolizmanın hidrokarbonat işleme mekanizmasında meydana gelen bir sorundur ve tedavi edilmediği taktirde zaman içinde kalp, böbrek ve göz gibi insan hayatı için hayati öneme sahip olan organların işlevsiz hale gelmesine neden olabilir.

Diyabet dışında bulunan metabolik rahatsızlıklar vücutta çok daha nadir olarak görülse de, bu hastalıkların sonuçları çok daha ciddi ve ağır olabilir. Örneğin fenilketonüri hastalığı, vücudun fenilalanin adlı aminoasidini düzgün şekilde metabolize edememesiyle oluşur. Bu noktada bu hastalık tedavi edilmediği taktirde fenilalanin kanda birikerek beyin gelişimini ciddi şekilde etkiler. Zaman içinde zihin geriliğine neden olabilir.

 Metabolik Hastalık Belirtileri Nelerdir?

Metabolik hastalıkların belirtileri, hastalıklara göre farklı değişikliklere sahiptir. Metabolik rahatsızlıkların belirtileri arasında bazı hastalarda büyüme geriliği, kas güçsüzlüğü, sürekli olarak yorgunluk veya enerji düşüklüğü olabilir. Bazı hastalarda da nörolojik problemler, epilepsi, karaciğer veya böbrek yetmezliği gibi daha ağır belirtiler gözlemlenebilir. Bu tür belirtiler genellikle çocukluk dönemlerinde ortaya çıkarak hayatı olumsuz olarak etkilemeye başlarlar. Bunun yanında bazı metabolik rahatsızlıklar yetişkinlerde de görülebilir.

Metabolik Hastalıklar Nasıl Tedavi Edilir?

Metabolik hastalıkların tedavisinde erken teşhis büyük önem taşımaktadır. Gelişen genetik testler ve biyokimyasal analizler sayesinde hastalıklar, bebekler henüz doğmadan veya bebeklik döneminde saptanabilir. Bu noktada erken tanı, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde artırır ve ciddi sorunların önüne geçer. Tedavi yöntemleri, hastalığın tipine ve şiddetine göre değişmektedir. Bazı metabolik hastalıklar sadece diyetle kontrol altına alınabilirken, bazıları için ilaç veya enzim replasman tedavisi gerekebilir.

Diyabeti Kontrol Altına Almak İçin Öneriler

Diyabeti kontrol alma hususu, bunun en belirgin örneklerinden biridir. Kan şekeri düzeylerinin düzenli olarak takip edilmesinin yanı sıra sağlıklı şekilde beslenme, düzenli egzersiz yapma, bol su içme ve gerektiğinde de insülin ile sürece destek olmak için gereklidir. Tip 1 diyabet hastaları için insülin tedavisi şarttır. Tip 2 diyabet hastaları ise obezite tehlikesinden kaçınmalıdır. Bu hususta özellikle düzenli kilo kontrolü, diyet ve egzersiz yapılmalıdır.

Metabolik Hastalıklar Kontrol Altına Alınmazsa Ne Olur?

Metabolizma sorunları, vücudun genel işleyişine direkt olarak etki eden sorunların başında gelmektedir. Bu nedenle oluşan metabolizma sorunlarını en kısa sürede kontrol altına alarak tedavi etmek gerekir. Metabolizma hastalıkları giderilmediği taktirde vücutta biriken toksin maddeler zamanla ciddi sağlık sorunlarının oluşmasına neden olabilir. Bunun yanında enerji tüketiminde ve üretiminde gerçekleşen aksaklıklar da vücutta olumsuzluk doğurur.

Tedavi edilmeyen veya kontrol altına alınmayan metabolizma sorunları sonucu zamanla vücutta bazı belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtiler ilk başlarda yorgunluk, halsizlik, odaklanamama, gelişim geriliği veya kas güçsüzlüğü gibi basit şikayetler olabilir. Ancak bu sorunlar giderilmediği veya kontrol altına alınmadığı taktirde zaman içinde hastalıklar ilerler ve organlarda onarılamaz hasarlar görülebilir.

Metabolik Hastalıklara Karşı Aile ve Çevre Desteği

Metabolik rahatsızlığı bulunan bireyler, yaşam kalitelerini ve sağlıklarını korumak için bazı hususlara dikkat etmelidir. Bu hususların başında da düzenli doktor kontrolü bulunur. Düzenli yapılan doktor kontrolleri, hastalıkların seyrini açığa çıkarmak ve erken aksiyon almak için önemlidir. Bunun yanında doktorun uygun gördüğü tedaviye sadık kalmak ve düzenli şekilde verilen talimatları yapmak da çok önemlidir. Aksi halde vücut tedaviye istenilen tepkiyi vermez ve hastalık ilerlemeye devam eder.

Ayrıca metabolik hastalıkların giderilmesi yalnızca ilaç ve egzersiz gibi hususlarla değil, aynı zamanda psikolojik ve sosyal ihtiyaçların giderilmesiyle de gerçekleşir. Özellikle kronik metabolizma hastalıklarında bireylerin kendileri kadar ailelerinin de psikolojik desteğe ihtiyacı olabilir. Bu durumun ana nedeni, uzun süreli tedaviler, yaşam tarzında değişiklikler ve hastalığı kontrol altına alma sürecinin zorluğudur.